Corona en klimaat
Als je klikt op de blauwe titels ga je naar de verschillende artikelen die zijn verschenen.
Je hebt het ongetwijfeld al ergens gelezen: door de wereldwijde Corona epidemie en de daarmee gepaard gaande stillegging van het openbare leven neemt de uitstoot van CO2 duidelijk af. Hoe moeten we daar tegenaan kijken?
Een artikel in het Reformatorisch Dagblad zet een en ander genuanceerd op een rij. Geen vreugde over deze daling, want de Corona epidemie zorgt voor veel leed. En ook geen valse hoop dat dit zal leiden tot een fundamentele verandering in het gebruik van fossiele brandstoffen. De financiële crisis van 2008 liet zien dat na een forse dip er gemakkelijk een inhaaleffect optreedt.
Bovendien wordt klimaatbeleid, dat juist politiek topprioriteit was geworden, nu even minder belangrijk, wat begrijpelijk is. De voorbereidingen voor de klimaattop in Glasgow eind dit jaar, waar landen met ambitieuzere plannen zouden moeten komen, liggen stil en uitstel van de top lijkt waarschijnlijk.
Kunnen de economische steunpakketten, die overal worden gelanceerd, ons helpen om beter (lees: klimaatvriendelijker) uit de Corona crisis te komen? Daar moeten we niet te naïef in zijn. De crisis komt zo snel dat er nauwelijks tijd is om maatwerk te ontwikkelen. De regels voor de Europese Centrale Bank laten dat ook niet toe. We kunnen het niet verkopen om werknemers van installateurs voor zonnepanelen wel te steunen en automonteurs van dieselauto’s niet. Op wat langere termijn, als de Corona epidemie onder controle is, zijn er natuurlijk meer mogelijkheden. Aan steun voor energie-intensieve bedrijven kunnen voorwaarden worden verbonden om na de crisis hun CO2 uitstoot versneld af te bouwen. En er kan gerichte steun worden gegeven aan het hele scala van activiteiten dat nodig is voor de energietransitie. Autofabrieken kunnen worden geholpen door grote bestellingen voor elektrische auto’s, bussen en vrachtwagens. Kolencentrales kunnen, nu hun economische waarde is gedaald, worden gesloten tegen acceptabele compensatiekosten.
De vraag rijst of deze crisis niet zou kunnen leiden tot fundamentele veranderingen in ons economisch systeem. De globalisering heeft ons afhankelijk gemaakt van onderdelen voor Coronatests, die alleen nog in China worden gemaakt. Aandeelhouders van bedrijven wentelen de risico’s af op werknemers en belastingbetalers. De zwakkeren in de samenleving (armen, ouderen, gehandicapten, flexwerkers, daklozen, vluchtelingen) vangen de grootste klappen op. Kunnen we die ongelijkheid nu echt aanpakken met een nieuw “sociaal contract”? Kunnen we grenzen stellen aan de macht van aandeelhouders? Kunnen we de globalisering van onze voedsel- en productieketens flink terugdraaien om minder kwetsbaar te worden? Kunnen we het klimaat, milieu, biodiversiteit, schone lucht en gezonde voeding eindelijk de economische waarde toekennen die ze verdienen?
En dan nog de vraag of deze crisis zou kunnen leiden tot gedragsverandering, waarvan ook het klimaat kan profiteren. Door het gedwongen thuis werken, de reisbeperkingen en het aflassen van vrijwel alle bijeenkomsten is er een enorme toename te zien van online conferenties en gesprekken. Zakenreizen en conferenties zullen vermoedelijk voor een flink deel permanent worden vervangen door onlinebijeenkomsten. Thuiswerken zal een vaste plaats krijgen en leiden tot minder woon-werkverkeer. Misschien ontdekken mensen dat er leukere tijdsbestedingen zijn dan “shoppen”, zodat er blijvend minder spullen worden gekocht. Ontdekken we dat er dicht bij huis ook mooie vakantiebestemmingen zijn, zodat we minder vaak in het vliegtuig gaan stappen? De tijd zal het leren.
Voor de liefhebber: een artikel (in het Engels) van Michael Liebreich gaat op al deze aspecten nog veel dieper in.