Zijn er boeken over de Klimaatcrisis waar je ook nog blij van kunt worden? En waar je hoop uit kunt putten? Ja zo’n boek is er: ‘Regeneration. De klimaatcrisis opgelost in één generatie.‘ Als je die titel leest dan verwacht je toch wel wat. En in mijn ogen wordt dat waargemaakt. Dat geeft een goed gevoel. En het is ook nog een genoegen om het te lezen.

Regeneratie betekent het leven centraal stellen in elke actie en beslissing! Niet meer en niet minder. Als de toekomst van het leven niet centraal staat bij alles wat we doen, waarom zijn we dan hier?  De voornaamste oorzaken van de klimaatcrisis zijn o.a. de verbranding van fossiele brandstoffen, industriële landbouw, ontbossing, overconsumptie, klimaatonrechtvaardigheid. Ze hebben dezelfde oorsprong en impact. Economische structuren gericht op de welvaart van de (westerse) mens zorgen voor de achteruitgang van het leven op aarde. Fossiele brandstoffen zijn de belangrijkste oorzaak van de opwarming van de aarde; al in de jaren zeventig van de vorige eeuw gesignaleerd door modelberekeningen van Exxon. Shell deed dat ook maar maakte er in 1991 zelfs een film over: ‘Climate of Concern’. Daarna traden de fossiel industrieën toe tot de Twijfelbrigade, in grote analogie met de tabaksindustrie.

Om het klimaat te stabiliseren is zeer verregaande reductie van de CO₂ uitstoot, en de CO₂ uit de atmosfeer halen en terugbrengen naar de aarde. De ecologische achteruitgang heeft ons op de rand van een onvoorstelbare crisis gebracht. Onze economische systemen kunnen leiden tot degeneratie van de wereld, of haar regeneratie! We zijn aangekomen op een kantelpunt in de geschiedenis (zie ook ‘Omarm de Chaos’  van Jan Rotmans, recensie op deze pagina). We hebben een beslissend moment bereikt. De Klimaatcrisis is niet alleen een wetenschappelijk probleem, het is een menselijk probleem. Het ultieme vermogen de wereld te veranderen berust op eerbied, respect en compassie voor al het leven. Dat is regeneratie!

Bovenstaande is een zeer verkorte weergave van de inleiding door Paul Hawken, het mooie voorwoord is van Jane Goodall.

Nu het boek zelf, de Nederlandse vertaling en uitgave werd mogelijk gemaakt Climate CleanUp en anderen. Daar kun je het boek ook bestellen. Het telt 256 pagina’s(met best wel kleine letters voor ouderen zoals ik) en weegt 820 gram. En het staat boordevol met zinnige informatie. Er is een analogie met ‘Drawdown‘ (recensie op deze pagina). Het verschil  is dat Drawdown ook veel modelmatige berekeningen bevat over CO₂ reductie of het voorkomen van CO₂ uitstoot, en Regeneration meer verhalend is en meer en verder ingaat op koolstofvastlegging en klimaatadaptatie. En het is gewoon een ontzettend mooi boek, prachtig vormgegeven met veel illustraties. Makkelijk leesbaar, je kunt het van het begin tot het eind lezen, maar ook springen van ‘onderdeel’ naar ‘onderdeel’ al naar gelang je interesse.

Het boek bevat veel ‘onderdelen’, beschreven in perspectieven voor de oplossing van de Klimaatcrisis: Rechtvaardigheid. reductie, bescherming, koolstofvastlegging, beïnvloeding en ondersteuning. Die lopen als een rode draad door het boek heen.

Die ‘onderdelen’ zijn: Oceanen, Bossen, Verwilderen, Land, Mensen, De Stad, Voedsel, Energie en Industrie en Actie+Verbinding. Het gaat te ver om alle ‘subonderdelen’ volledig te beschrijven Ik volsta hier met het benoemen drie van die ‘subonderdelen’: Oceanen, Mensen en De Stad en geef enige voorbeelden, met als nadeel dat ik veel zal vergeten op te schrijven. Er staat zo veel meer in. Dus mijn aanraden is: ga het gewoon allemaal zelf lezen, het is uiterst de moeite waard.

Oceanen: Beschermde zeegebieden (niets legt meer CO₂ als koolstof vast dan kelpwouden of zeegrasvelden); Zeebebossing (aanleg van zeewiervelden (o.a. Kelp en andere zeewieren); Mangroven (mangrovebossen leggen per hectare vier keer zoveel CO₂ vast dan bossen op het land); Kwelders (kwelders slaan per hectare meer CO₂ vast dan tropische bossen); Zeegrassen (meer dan 70 soorten zeegrassen kunnen efficiënt C0₂ millennia lang vastleggen); Azolla (Kroosvaren in symbiose levend met een stikstofbindende cyanobacterie is een uitstekende eiwitrijke voedingsstof en zelfs als meststof in rijstvelden, kroosvaren heeft een positieve invloed gehad op de geologische geschiedenis van de aarde, en zou met juiste methoden weer de wereld kunnen veranderen),

Mensen: Inheemsheid (een kleine geschiedenis van het kolonialisme, en wat we van inheemse volkeren kunnen leren met betrekking tot de omgang met de aarde); Het bos als een boerderij (Mooi voorbeeld van wat we nu proberen na te bootsen met onze voedselbossen); Vrouwen en voedsel en Onderwijs voor meisjes (in Drawdown werd al kwantitatief aangegeven dat opleiding voor meisjes en betrekken van vrouwen in de landbouw in de top 10 van acties staat om de opwarming van de aarde af te remmen, hier wordt dat verduidelijkt met o.a. enige mooie essays); Schone kooktoestellen (de roetdeeltjes uit kooktoestellen beïnvloeden de vorming van wolken waardoor neerslagpatronen veranderen, en er zijn gigantisch veel kooktoestellen, schone kooktoestellen verminderen dat effect. Uiteindelijk zal elektrificatie van koken het nog verder verminderen)

De Stad: Klimaatneutrale steden (geeft enige voorbeelden van steden die al op weg zijn naar klimaatneutraliteit en hoe dat wordt bewerkstelligd) ; Gebouwen (Nooit in de geschiedenis is de bouw van nieuwe gebouwen zo snel toegenomen als nu. Meer dan de helft van de wereldbevolking woont in steden. De belangrijkste manieren om huizen te ‘upgraden’ zijn: verwarming en koeling, isolatie, verlichting en hernieuwbare energie); Stadslandbouw (zal dat de opwarming verminderen? Ja maar niet veel. Maar … het maakt mensen meer bewust van hun voedsel en het effect op hun welbevinden. Bijkomstig effect: significante verlaging van de temperatuur in vergelijking met versteende steden); De aard van steden (Tot nu toe overheersen auto’s, beton en staal. Groener ontwerpen en uitvoeren, verticale begroeiingen, daktuinen, natuur terug brengen in de stad, verticale landbouw, gebruik maken van ruimtes (parkeergarages etc, om bijvoorbeeld hydroculturen te ontwikkelen); Mobiliteit in de stad (Verstedelijkte gebieden produceren 70% van de wereldwijde CO₂ uitstoot, een derde deel daarvan wordt veroorzaakt door vervoer over land. Aanleg en gebruik van voet- en fietspaden en een toegankelijk efficiënt openbaar vervoer zijn de zinvolle oplossingen);  De 15-minutenstad (Stel je een stad voor waar vrijwel alle voorzieningen op 15 minuten lopen/fietsen te vonden is. Dat is geen illusie, Parijs is er al mee begonnen, zie de voorbeelden in het hoofdstuk. Andere steden volgden reeds) ; Biobased bouwen (is een ontwerpbeweging die de grondstoffen voor de bouw vervangt door natuurlijke materialen die koolstof vastleggen, hout, grond (klei), bamboe, stro, hennep zodanig bewerkt dat ze met de gangbare bouw qua sterkte kunnen concurreren.

Ook de andere ‘onderdelen’, die ik hier niet beschreef bevatten immens veel voorbeelden van wat er al gebeurt en wat er nog kan en moet gebeuren. Het boek eindigt met het hoofdstuk ‘Actie + Verbinding’ met heel veel tips wat te doen,  en ook met een tabel waar het equivalent van voorkomen van CO₂ uitstoot wordt weergeven per onderdeel, met een blik op de toekomst (doet aan Drawdown denken).

Ik wil graag als laatste nog even ingaan op delen van het slotwoord: “Het belangrijkste is om je niet schuldig te voelen. De enige manier om de planeet in ere te herstellen is om die lief te hebben. Onze taak, ons voorrecht, is om ons leven, onze werkwijze, onze steden, onze landbouw en al het andere in evenwicht te brengen met de levende wereld en een eind te maken aan de klimaatcrisis. We hebben een gemeenschappelijk belang, en dat kan alleen worden gediend als we samenkomen en samenwerken”.

REGENERATION

Auteur: Paul Hawken (redactie)
Uitgeverij: Lemniscaat, Rotterdam