Het regeerakkoord zet grote stappen, maar ons doel is nog lang niet bereikt 

Het duurzaamheidshoofdstuk van het regeerakkoord (https://www.kabinetsformatie2017.nl/documenten/publicaties/2017/10/10/regeerakkoord-vertrouwen-in-de-toekomst ) bevat ambitieuze doelen voor het beschermen van het klimaat. Het zet een flink aantal stappen in de goede richting. Voor het eerst wordt erkend dat de afspraken van Parijs een aanscherping van het klimaatbeleid vereisen, in Europa en in Nederland.

Er wordt gestreefd naar een halvering van de uitstoot van broeikasgassen in 2030 ten opzichte van 1990. Om dat te bereiken zullen alle 5 bestaande kolencentrales uiterlijk in 2030 gesloten worden, zal er veel meer windenergie op zee worden opgewekt, komt er een CO2 belasting voor elektriciteitscentrales, wordt er een start gemaakt met het klimaatneutraal en aardgasvrij maken van alle woningen in Nederland (volledig neutraal in 2050), zullen er steeds minder benzine- en dieselauto’s mogen worden verkocht (na 2030 zelfs helemaal verboden) en wordt de energie-intensieve industrie (raffinaderijen, chemische fabrieken, staalfabrieken) verplicht de uitstoot van CO2 flink te verminderen, deels door CO2 af te vangen en voor eeuwig onder de zeebodem op te slaan. Ook wordt een belasting op vliegtickets ingevoerd als andere maatregelen om het vliegverkeer te beperken niet helpen. Ondanks deze goede voornemens moet er nog meer gebeuren. De uitvoering  moet sneller ter hand worden genomen, het ambitieniveau moet nog hoger en een structurele transitie naar duurzame industrie en landbouw vraagt meer aandacht.

De uitvoering komt maar langzaam op gang

Gedetailleerde afspraken met het bedrijfsleven, milieuorganisaties en de overheid over het nemen van maatregelen zullen worden vastgelegd in een nieuw Energieakkoord. De hoofdpunten van het klimaatbeleid zullen in een klimaatwet worden vastgelegd, waarmee ook toekomstige regeringscoalities er aan gebonden zullen zijn.

De uitvoering van al deze plannen is echter allerminst verzekerd en dat zal onze volle aandacht vragen. De doelstelling om te uitstoot te halveren hangt namelijk af van Europees overleg. De precieze invulling van de sluiting van de kolencentrales, de CO2 belasting, de maatregelen die de industrie moet nemen, de vliegbelasting, het klimaatneutraal maken van woningen, dit alles moet na onderhandeling met alle betrokkenen in een nieuw Energieakkoord worden vastgelegd en dat zal nog jaren duren. Voor het aardgasvrij maken van alle woningen moeten bovendien afspraken tussen het rijk en de gemeenten worden gemaakt en zullen gemeenten deze operatie vooral moeten dragen. Over de invulling van de klimaatwet is nog weinig duidelijk.

Ambitieniveau moet en kan hoger

Ook zijn er, ondanks de ambities, nog een flink aantal punten die sterker hadden gekund en gemoeten. Zo heeft de coalitie nog niet de 1,5 graad doelstelling van Parijs omarmd, de inzet is gericht op iets minder dan 2 graden. Voor 1,5 graad zou de uitstoot van CO2 in 2040 naar nul moeten en niet pas in 2050 of later. Het valt ook op dat het akkoord niets zegt over de lange termijn, terwijl dat juist voor een goede klimaatwet essentieel is. Vastleggen wanneer de CO2-uitstoot naar nul moet mag daarin niet ontbreken.

De uitbreiding van wind op zee zou volgens berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving nog sneller kunnen. Zeker nu de kosten ervan zo drastisch zijn gedaald, er spoedig windparken zonder subsidie kunnen worden gebouwd en er een CO2 belasting op elektriciteit wordt ingevoerd. De bedragen die zijn gereserveerd voor het aardgasvrij maken van woningen zijn veel te bescheiden. Dat zal leiden tot vertraging, terwijl er nu elk jaar in ons land ca 400000 gasgestookte CV ketels worden geplaatst, waarmee het probleem alleen maar groter wordt.

Bij Industrie en Landbouw is transitie naar duurzaam nodig

Verder valt op dat er nauwelijks wordt ingegaan op de noodzakelijke transitie van fossiele naar duurzame grondstoffen in de industrie. Er wordt vooral geleund op het afvangen en opslaan van CO2. Dat zal ook nodig zijn, maar te veel daarop vertrouwen zal een echte verduurzaming in de weg staan. In de landbouwsector ontbreekt een perspectief voor een broeikasarme toekomst in 2050, iets dat gezien de forse bijdrage van landbouw en veeteelt aan klimaatverandering niet mag ontbreken. Het akkoord bevat alleen wat technische maatregelen om de uitstoot enigszins te beperken. Bescherming en versterking van de natuur, een onmisbaar onderdeel van een goed klimaat- en duurzaamheidsbeleid, ontbreekt geheel in het akkoord.

De mooie voornemens zullen alleen kunnen worden gerealiseerd met voldoende steun in de samenleving. Het bewustzijn van wat er op het spel staat zal moeten groeien. Daar kunnen Grootouders bij uitstek een belangrijke rol in spelen.

Kortom, ons werk is allerminst klaar.

Philip Beekman en Bert Metz