Te midden van het sombere nieuws over de klimaattop in Madrid, is er een hoopvol lichtpuntje uit Brussel: het voorstel voor een Europese “Green Deal” (AD) van de hand van Eurocommissaris Frans Timmermans. Het is nog niet echt een concreet voorstel voor maatregelen, maar meer een agenda voor de komende tientallen jaren om de Europese Unie in 2050 de eerste klimaatneutrale economie van de wereld te maken. Klimaatneutraal betekent: de uitstoot van alle broeikasgassen samen is “netto nul”. Dat wil zeggen als er nog uitstoot is van moeilijk te verduurzamen activiteiten, zoals vliegen of zware industrie, dan staat daar tegenover dat er evenveel CO2 uit de lucht wordt gehaald met behulp van bossen, vastlegging in landbouwgrond en andere technieken. Die doelstelling is inmiddels door het Europees Parlement en de Europese Raad van regeringsleiders goedgekeurd (Volkskrant). Om dit doel in 2050 te kunnen bereiken zal ook het tussendoel voor 2030 moeten worden aangescherpt; het is nu 40% reductie ten opzichte van 1990. Het voorstel is om dat aan te scherpen tot 50-55%.
De Green Deal is niet alleen maar een klimaatagenda, maar ook een sociale en economische. Klimaatneutraliteit vraagt om een grote verbouwing van de Europese economie. Deze transitie gaat bijvoorbeeld voor de mensen die werken in kolenmijnen en kolencentrales in onder andere Polen betekenen dat ze ander werk moeten zoeken. Daarvoor zal een groot transitiefonds van naar verluid 100 miljard dollar worden gecreëerd, waarmee dat makkelijker gemaakt kan worden. Mensen zullen zich de sluiting van de Nederlandse kolenmijnen in de jaren zestig herinneren door de komst van aardgas. Toen is er ook veel geïnvesteerd in nieuw werk en in sociale voorzieningen voor mijnwerkers. De economische agenda betekent veel investeren in innovatie om de omslag naar een duurzame energievoorziening en een duurzame industrie goed te laten verlopen en er ook economisch van te kunnen profiteren. Het betekent ook dat Europa bereid is een CO2 heffing te leggen op geïmporteerde producten als die niet aan dezelfde duurzaamheidseisen voldoen als er in de EU zelf gelden. Hiermee kan de industrie beschermd worden tegen oneerlijke concurrentie.
De Green Deal agenda omvat een grote transitie voor alle belangrijke economische sectoren. Dat zal nog een enorme inspanning (NRC) vergen van Frans Timmermans en van goedwillende lidstaten om dat voor elkaar te krijgen. Dat roept de vraag op hoe Nederland zich gaat opstellen ten opzichte van de voorstellen. Aan de ene kant is het goed nieuws dat Europa dezelfde kant op wil als Nederland met het Klimaatakkoord is ingeslagen. Dat zal het een stuk gemakkelijk maken. Maar, Nederland heeft, zoals afgesproken in het regeerakkoord, in de EU gepleit voor een 55% reductiedoel in 2030. Dat zou zomaar eens kunnen gaan gebeuren, terwijl er nog helemaal geen plan ligt om die 55% in Nederland te gaan halen. Sterker, met het huidige Klimaatakkoord komen we niet verder dan zo’n 45% (PBL). Nederland behoort ook tot de zuinige EU lidstaten, waardoor plannen voor een fonds van 100 miljard Euro niet automatisch op Nederlandse instemming kunnen rekenen. Het wordt nog een spannende tijd.