Auteur: Bert Metz
15 december 2020
In het Akkoord van Parijs is in 2015 afgesproken dat de opwarming van de aarde zal worden beperkt tot niet meer dan “ruim beneden 2 graden en bij voorkeur 1,5 graad” boven het niveau van voor de industriële revolutie (1750-1800). Voor de periode tot 2030 hebben landen een plan gemaakt om hun uitstoot van broeikasgassen te beperken (de zgn. “Nationally Determined Contribution “,NDC’s), met de afspraak om dat plan elke 5 jaar aan te scherpen.
Dit jaar zouden landen de aangescherpte plannen presenteren. Door Corona is de klimaattop van dit jaar doorgeschoven naar volgend jaar, waarmee voor veel landen de druk is weggevallen om nu al met nieuwe plannen te komen. Uitzondering is het Verenigd Koninkrijk, gastheer van de klimaattop volgend jaar, dat onlangs aankondigde in 2030 een reductie van de uitstoot van 68% te zullen bereiken in 2030, ten opzichte van 1990.
Hoe staat het met de uitvoering van de huidige plannen?
Elk jaar brengt het Milieuprogramma van de Verenigde Naties een rapport uit over de voortgang, het zgn. “Emissions Gap Report”. Het 2020 rapport laat het volgende zien:
De Corona pandemie en de lockdown maatregelen zullen dit jaar leiden tot lagere uitstoot van zo’n 7% ten opzichte van 2019. De hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer blijft echter toenemen, en daarmee de opwarming
Naarmate de beperkingen worden versoepeld of opgeheven zal de wereldwijde uitstoot weer toenemen, tenzij landen hun economische stimuleringsmaatregelen zo inrichten dat er vooral duurzame investeringen worden gedaan om banen te scheppen
De huidige (pre-Corona) trend zal leiden tot een opwarming van zo’n 3,5 graden aan het eind van deze eeuw, ver verwijderd dus van de “ruim beneden 2/ 1,5 graad”. Of dat substantieel gaat veranderen na Corona is de vraag. Voorlopig ziet het daar niet naar uit.
Als je naar de wereldwijde uitstoot kijkt die hoort bij een opwarming van 1,5 graad dan wordt het grote gebrek aan ambitie duidelijk. Er is een groot gat tussen de uitstoot die overeenkomt met de huidige NDCs en de uitstoot die hoort bij een traject naar beperking van de opwarming tot 1,5 graad (zie grafiek). Om dat gat uiterlijk in 2030 te dichten zou de uitstoot de komende 10 jaar elk jaar met zo’n 7 procent moeten dalen.
Tegelijkertijd zijn er ook positieve ontwikkelingen
In de vorm van lange termijn doelen om de uitstoot van broeikasgassen naar nul terug te brengen:
De Europese Unie heeft vorig jaar al een doelstelling van klimaatneutraliteit (=netto nul broeikasgasuitstoot) voor 2050 afgesproken.
China heeft onlangs verklaard dat het in 2060 koolstofneutraal (=netto nul CO2 uitstoot) wil zijn.
Japan en Canada: klimaatneutraal in 2050
Korea en Zuid-Afrika: koolstofneutraal in 2050
De aankomende president van de Verenigde Staten, Joe Biden, heeft aangekondigd weer toe te treden tot het Parijs Akkoord en een ambitieus klimaatbeleid te zullen voeren. Als ook de VS een doelstelling van klimaatneutraliteit in 2050 zou aanvaarden, wat Biden in de verkiezingscampagne beloofde, dan zou de opwarming aan het eind van deze eeuw 0,6-0,7 graad lager kunnen uitkomen dan nu voorzien.
Het risico is echter dat er in de periode tot aan 2030 veel te weinig concrete maatregelen worden getroffen, zodat de lange termijn doelen uiteindelijk een dode letter zullen blijven. Zo hebben China, Korea, Japan Zuid-Afrika en veel kleinere landen die zeggen de uitstoot rond 2050 naar nul te zullen terugbrengen, nog geen stringentere plannen voor 2030 gepresenteerd. En het aanscherpen van de doelen in de VS zou wel eens op scherpe tegenstand in de Senaat kunnen stuiten.
Goed nieuws is dat de EU het 2030 tussendoel heeft aangescherpt. Het huidige doel is een 40% reductie in 2030. De Europese Raad is akkoord gegaan met een aanscherping tot “tenminste 55%” (met Nederlandse steun). Het Europees Parlement wil een 60% reductie. Over het uiteindelijk percentage moeten de Europese Raad, het Parlement en de Commissie het dus nog eens worden.
Op 12 december is het 5 jarig bestaan van het Parijs Akkoord gevierd met de (online) Climate Ambition Summit. Er werden tientallen aankondigingen gedaan door politieke leiders, o.a van de EU en China, van aanscherpingen van hun klimaatbeleid voor de komende 10 jaar, die zullen worden opgenomen in de nieuwe NDC’s die in de aanloop naar de volgende klimaattop, COP26, in Glasgow eind volgend jaar worden verwacht.